Termin „roaming danych” odnosi się do sytuacji, w której telefon lub inne urządzenie łączy się z siecią bezprzewodową za pośrednictwem infrastruktury innego operatora. Mechanizm ten znajduje zastosowanie przede wszystkim podczas wizyt w innych krajach. Może się zdarzyć, że używanie roamingu skończy się dość wysoką kwotą na rachunku – w przypadku większości abonentów z Polski dotyczy to jednak tylko krajów spoza Unii Europejskiej. Jak działa roaming, jak z niego korzystać i jak pilnować opłat?
Jak włączyć międzynarodowy roaming danych?
Funkcję roamingu można włączyć lub wyłączyć w ustawieniach telefonu. Zarówno w przypadku systemu Android, jak i iOS odpowiednie opcje znajdziemy w menu sieci komórkowych. Dokładny proces może delikatnie różnić się pomiędzy poszczególnymi modelami, jednak najczęściej wystarczy, że po prostu zlokalizujemy właściwy punkt w ustawieniach. Zazwyczaj na tym się kończy – jeżeli jednak nie aktywowaliśmy u operatora możliwości łączenia się z innymi sieciami, najprawdopodobniej będziemy dodatkowo potrzebować wpisać odpowiedni kod. Tak prezentują się one w najpopularniejszych sieciach:
- Plus – serwis iPlus lub darmowy SMS „ODBLOKUJR” pod numer 2601;
- Play – roaming domyślnie aktywny, w Play Online telefon pod numer *500 lub 790 500 500;
- Orange – w serwisie online lub przez numer *500 bądź 501 550 000;
- T-Mobile – aplikacja Mój T-Mobile lub 602 900 000.
Szczegółowe instrukcje powinny być dostępne na stronie internetowej operatora lub pod odpowiednią infolinią. W przypadku, gdy korzystamy z telefonu dual SIM, możemy włączyć lub wyłączyć roaming dla każdej z kart osobno.
Kiedy warto skorzystać z roamingu?
Głównym zadaniem międzynarodowego roamingu jest zapewnienie łączności z siecią podczas pobytu za granicą. Na terenie kraju również możemy korzystać z roamingu, jednak łączymy się wtedy z innymi operatorami dostępnymi w Polsce, a dostęp do usługi jest bezpłatny. W przypadku podróży zagranicznych jest nieco inaczej – wysokość opłat zależy od kraju, w którym się znajdujemy. O ile na terenie Unii (i kilku innych państw) możemy liczyć na darmowy roaming, o tyle w pozostałych krajach musimy wziąć pod uwagę opłaty.
Stawki mogą być dość wysokie i sięgać nawet kilkunastu złotych za gigabajt danych; za SMS-y i połączenia telefoniczne zapłacimy zwykle kilkadziesiąt groszy. Z tego względu warto unikać roamingu poza Unią i korzystać z niego tylko w sytuacjach, w których naprawdę potrzebujemy łączności ze światem. Warto jednak wspomnieć o limicie roamingowym, który zazwyczaj wynosi około 200 złotych. Po jego przekroczeniu dostęp do usług zostaje zablokowany, aby ograniczyć niechciane wydatki.
Dane mobilne, roaming, wi-fi i tryb samolotowy
Wszystkie z tych aspektów korzystania z telefonu są dość blisko powiązane, jednak warto dowiedzieć się, czym wyróżniają się poszczególne metody łączności. Dane mobilne obejmują przede wszystkim łączenie się z siecią własnego operatora, jednak funkcja ta dotyczy również krajowego roamingu. W przypadku wi-fi najczęściej nie poniesiemy dodatkowych opłat. Wobec tego ten rodzaj łączności może być najbardziej opłacalny za granicą, o ile mamy dostęp do odpowiedniej sieci. Korzystając z trybu samolotowego, nie możemy używać danych mobilnych, jednak funkcjonalność wi-fi wciąż jest dostępna. Z tego względu najbezpieczniejszym wyborem za granicą często okazuje się tryb samolotowy w parze z darmowymi punktami dostępu wi-fi.
Roaming z technicznej perspektywy
W ścisłym ujęciu roaming oznacza zdolność klienta sieci komórkowej do korzystania z usług telekomunikacyjnych poza geograficznym obszarem zasięgu sieci macierzystej dzięki wykorzystaniu sieci odwiedzanej. Dotyczy to funkcji takich jak wykonywanie i odbieranie połączeń głosowych, wysyłanie i otrzymywanie SMS-ów oraz MMS-ów, a także transfer danych. Najczęściej dzieje się to automatycznie, choć możemy korzystać także z ręcznego wyboru sieci. Ich dostępność zależy od umów pomiędzy poszczególnymi operatorami.
Przebieg połączenia z wykorzystaniem roamingu
Szczegóły działania roamingu różnią się w zależności od rodzaju sieci komórkowej, jednak ogólny wygląd tego procesu jest dość podobny. Pierwszym etapem jest aktualizacja lokalizacji urządzenia w celu określenia, w jaki sposób połączyć je z siecią. Następnie pomiędzy odbiornikiem a nadajnikiem przesyłane są wiadomości, które pozwalają udostępnić łączność z sieci odwiedzanej.
Jak wygląda proces uzyskiwania roamingu?
W pierwszej kolejności sieć odwiedzana kontaktuje się z siecią macierzystą. Na podstawie numeru IMSI, czyli unikalnego identyfikatora danej karty SIM, przekazywane są informacje o usługach. Szczególne znaczenie ma tutaj sprawdzenie, czy określone urządzenie ma zezwolenie na korzystanie z roamingu.
Po otrzymaniu pozytywnej odpowiedzi odwiedzana sieć zapisuje tymczasowy rekord abonenta dla danego sprzętu. Sieć macierzysta aktualizuje informacje w podobny sposób, by wskazać, że telefon znajduje się w sieci odwiedzanej. Dzięki temu wszelkie informacje wysyłane z i do urządzenia mogą być prawidłowo kierowane.
Czy sieć odwiedzana może odmówić dostępu usług roamingu?
Kiedy urządzenie przenośne zostaje włączone lub przeniesione w wyniku przekazania do sieci, odwiedzana sieć może „zauważyć”, że nie jest ono zarejestrowane w jej własnym systemie i próbuje zidentyfikować jego sieć macierzystą. Jeśli między sieciami nie ma umowy roamingowej, utrzymanie usługi jest niemożliwe, a sieć odwiedzana odmawia świadczenia usługi.
Proces sygnalizacji – ważny element połączenia roamingowego
Jak przebiega połączenie w roamingu? Punkt wyjścia jest taki sam jak w standardowym przypadku – abonent wybiera numer telefonu (ściślej mówiąc, numer MSISDN) innego abonenta, który zawiera informacje takie jak kod kraju i numer subskrybenta. Na ich podstawie połączenie jest kierowane do centrali dostępowej (GMSC) za pomocą odpowiedniego komunikatu.
Jak centrala dostępowa lokalizuje subskrybenta?
Aby zlokalizować subskrybenta, centrala wysyła do rejestru abonentów macierzystych żądanie o udzielenie informacji na temat ścieżki, po której połączenie może trafić do odbiorcy. Ta wiadomość zawiera numer MSISDN, z którego sieć uzyskuje kod IMSI (unikatowy numer telefonu używany w wewnętrznych systemach). Dzięki aktualizacji informacji o lokalizacji w momencie włączenia roamingu możliwe jest uzyskanie numeru roamingowego z rejestru abonentów gości. Mamy zatem do czynienia właściwie z trzema numerami – w sieci domowej, w sieci odwiedzanej oraz unikatowego IMSI. Dzięki „tłumaczeniu” poszczególnych wariantów pomiędzy rejestrami operatorów możliwe jest bezproblemowe korzystanie z innych sieci.
Podczas korzystania z roamingu telefon posługuje się wewnętrznie tymczasowym numerem MSRN, czyli numerem stacji ruchomej. Za odpowiedni przebieg tego procesu odpowiadają poszczególne wiadomości przesyłane pomiędzy systemami sieci komórkowych. Ich zadaniem jest sprawdzenie, czy dany abonent ma dostęp do roamingu, w jaki sposób dotrzeć do jego urządzenia czy jakie usługi są aktywne, a także przeprowadzenie właściwego połączenia.
W jakich warunkach abonent może zarejestrować się w sieci odwiedzanej?
Aby abonent mógł się zarejestrować w sieci odwiedzanej, konieczna jest umowa roamingowa pomiędzy siecią macierzystą a innym operatorem. Warunkiem do jej zawarcia jest przejście przez szereg testów przeprowadzanych przez IREG i TADIG – międzynarodowe organizacje zajmujące się roamingiem. Zadaniem pierwszej z nich jest sprawdzenie poprawności działania ustanowionych łączy telekomunikacyjnych, z kolei druga skupia się na rozliczaniu połączeń.
Użytkowanie przez abonenta w sieci odwiedzanej jest rejestrowane w odpowiednich systemach utrzymywanych przez poszczególnych operatorów. Znajdują się w nich wszystkie szczegóły dotyczące wykonywanych połączeń, takie jak lokalizacja, godzina połączenia, czas jego trwania czy numery każdej ze stron. Wysokość opłat jest określana według taryf każdej z sieci. Operator macierzysty następnie rozlicza się z własnymi abonentami z możliwością nałożenia marży lub lokalnie stosowanego podatku. Wielu operatorów wprowadziło własne pakiety roamingowe i detaliczne plany taryfowe, co spowodowało, że wewnętrzne systemy są wykorzystywane głównie do hurtowych rozliczeń pomiędzy sieciami.
Roaming w Unii i poza Unią
W przypadku Unii Europejskiej roaming jest w większości darmowy, a abonenci mają dostęp do pewnych mechanizmów, które chronią ich przed nieuczciwymi praktykami. Wspominaliśmy już o kwestiach takich jak limit roamingu w UE i wysokość opłat za granicą. Jak dokładnie prezentują się zasady roamingu w poszczególnych krajach?
Azja i Australia
Kraje nienależące do Unii Europejskiej i innych organów ponadnarodowych również mogą świadczyć tego typu usługi za darmo lub z niższymi stawkami na podstawie osobnych umów, dyrektyw i innych regulacji. W kwietniu 2011 r. Singapur i Malezja ogłosiły, że porozumiały się z operatorami w sprawie obniżenia stawek za połączenia głosowe i SMS-y w roamingu między tymi dwoma krajami. W sierpniu 2012 r. Australia i Nowa Zelandia opublikowały projekt sprawozdania, w którym zaproponowały podjęcie skoordynowanych działań w zakresie usług roamingu. Następnie w lutym 2013 r. sporządzono sprawozdanie końcowe, w którym zalecono, aby oba kraje wyposażyły swoje organy regulacyjne ds. telekomunikacji w rozszerzoną paletę środków prawnych, gdy będą badać roaming międzynarodowy. Premierzy Australii i Nowej Zelandii ogłosili następnie, że wprowadzą przepisy mające na celu realizację zaleceń zawartych w sprawozdaniu końcowym.
Ameryka Południowa
19 lutego 2020 roku Boliwia, Kolumbia, Ekwador i Peru przegłosowały zniesienie opłat roamingowych między sobą. Umowa ma zacząć obowiązywać od 2022 r. W planach jest także zapewnienie darmowego roamingu dla wszystkich członków grupy Mercosur (Brazylia, Argentyna, Paragwaj, Urugwaj) lub nawet całego kontynentu.
Strefa Mini-Schengen, czyli roaming na Bałkanach
1 lipca 2021 roku kraje bałkańskie spoza UE zniosły opłaty roamingowe w ramach projektu Otwarte Bałkany (dawniej Mini-Schengen). Należą do nich: Serbia, Albania, Czarnogóra, Bośnia i Hercegowina, Macedonia Północna oraz Kosowo. W efekcie posiadacze kart SIM w tych krajach mogą korzystać z pakietów w pozostałych państwach bez konieczności uiszczania opłat.
