DSL po linii telefonicznej

DSL, czyli cyfrowa linia abonencka (ang. digital subscriber line), to standard łączności przewodowej, który jest już uznawany za przestarzały, choć wciąż jest popularny w naszych domach. W przeszłości DSL stanowił jedną z podstawowych metod uzyskania dostępu do Internetu. Dziś technologia ta jest wypierana przez nowsze standardy, takie jak światłowody czy DOCSIS.

Podstawy działania szerokopasmowego Internetu DSL

Połączenie DSL korzysta z tradycyjnych, miedzianych kabli, służących do prowadzenia rozmów telefonicznych. Wykorzystanie istniejących linii stacjonarnych było więc sporą zaletą w początkowym rozwoju tej technologii. Dzięki temu przygotowanie infrastruktury DSL było znacznie prostsze i tańsze, choć korzystanie z medium przygotowanego pod kątem transmitowania głosu wiązało się również z pewnymi ograniczeniami. 

W okresie, gdy Internet dopiero zaczął trafiać do domów, jednymi z najczęściej stosowanych metod łączności były tak zwane połączenia wdzwaniane (ang. dial-up). Sporym utrudnieniem była jednak słaba wydajność połączenia (do 56 kb/s po tradycyjnej linii analogowej lub 128 kb/s po linii cyfrowej ISDN), a także blokowanie linii telefonicznej w czasie korzystania z Internetu. Kilka lat później na popularności zyskała łączność DSL, która rozwiązywała obydwa te problemy. Kluczową zaletą było tutaj wykorzystanie wyższych częstotliwości niż w przypadku połączenia wdzwanianego, co pozwalało uniknąć blokowania linii telefonicznej, a jednocześnie zapewniało szybszy transfer danych. Najstarszy wariant DSL, czyli ISDL, pozwalał osiągnąć prędkość 128 kb/s na odległości 6 km, podczas gdy rozwiązania takie jak ADSL umożliwiły przesył danych z przepustowością 8 Mb/s już w roku 1998. Istotną wadą Internetu dial-up była wysoka cena w przeliczeniu za czas użytkowania sieci (w Telekomunikacji Polskiej oferowano np. zryczałtowany produkt 30 godzin Internetu dial-up za 60 zł!). W tym okresie Internet w domach był jednak wykorzystywany okazjonalnie, przez co początkowo stałe łącza DSL interesowały głównie firmy. 

Historia DSL

Standard DSL zaczął być opracowywany w latach 80. XX wieku, a pierwsze powiązane patenty, które zapewniły pole do dalszego rozwoju, pojawiły się już w roku 1979. Minęło jednak kilka lat, zanim pojawiła się klarowna koncepcja działania DSL – patent opisujący tę technologię wniesiono w 1988. Od tamtej pory ten sposób łączności cieszył się sporym zainteresowaniem, a perspektywa podłączenia dużej liczby gospodarstw domowych bez konieczności wdrażania nowej, drogiej infrastruktury sieciowej, była przełomowa dla rozwoju Internetu. Warto także podkreślić, że bez zaawansowanych prac nad DSL rewolucja internetowa mogłaby nastąpić znacznie później lub pochłonąć o wiele więcej środków. To z kolei praktycznie całkowicie wykluczyłoby z niej kraje, które były w tym czasie słabiej rozwinięte – w tym także Polskę. 

Standard DSL miał zostać powszechnie wdrożony jako sposób przesyłu danych, który działa niejako „ponad” pasmami przesyłającymi głos, dedykowanymi dla usług telefonicznych. Szybko zaczęto się zatem zastanawiać, jak wykorzystać dostępne zakresy częstotliwości w efektywny sposób. Jednym z pomysłów była transmisja asymetryczna – to rozwiązanie, które jest stosowane do dziś, między innymi w przypadku światłowodów. Dzięki temu możliwe było zmaksymalizowanie prędkości pobierania danych przy zachowaniu pewnego optymalnego uploadu. Skuteczne zagospodarowanie dostępnych połączeń szerokopasmowych w parze z coraz nowszymi technologiami sprawiło, że DSL na zawsze zmienił historię Internetu, pozwalając dostarczyć sieć do ogromnej liczby firm i gospodarstw domowych. 

DSL w Polsce – krótka historia Neostrady

Łącza DSL były szczególnie istotne w pierwszym etapie cyfryzacji Polski. Korzystała z nich Neostrada, najbardziej popularny ówcześnie produkt internetowy w Polsce, dostarczany przez TP SA. W 2001 roku użytkownicy mogli liczyć na "zawrotne" prędkości przesyłu – dostępne były warianty 256 kb/s, 512 kb/s, 1 Mb/s i 2 Mb/s. Początkowo usługa ta była dosyć droga – cena za najlepszy pakiet wynosiła aż 1 500 złotych! Dodatkowo sieć Neostrady była dostępna jedynie w stolicy kraju, a dopiero w kolejnych latach powstała odpowiednia infrastruktura w pozostałych dużych miastach. 

W 2009 roku Neostrada zmieniła brand na Orange i do tej pory jest oferowana przez tego dostawę. Oczywiście przepustowość tych połączeń znacząco się poprawiła od roku 2001, sięgając wartości takich jak 40 Mb/s czy 80 Mb/s. Era Neostrady w formie łączności DSL skończyła się w 2013 roku, kiedy wdrożono internet światłowodowy. Technologie DSL i inne rozwiązania, które opierają się na wykorzystaniu linii telefonicznej, zaczęły szybko tracić na popularności na rzecz światłowodów lub internetu mobilnego. 

Polscy operatorzy wciąż utrzymują dość dużą bazę klientów korzystających z łączy DSL. Pomimo szybkiego rolloutu i rozwoju światłowodu, w bazie klientów największego dostawcy internetu w Polsce, firmie Orange to DSL wciaż jest bardziej popularny niż FTTH . Dokładne wyniki możemy znaleźć w raportach firm telekomunikacyjnych – jako przykład może posłużyć sprawozdanie Orange z 2021 roku. 

Źródło: Orange Polska

Współcześnie technologia DSL dalej jest rozwijana, dzięki czemu najnowsze standardy połączenia jak np. G.fast mogą zapewnić na krótkich odcinkach warunki porównywalne do Internetu światłowodowego czy mobilnego, choć stanowią one raczej alternatywę w sytuacji gdy nie można (lub nie chce klient) doprowadzić łącza FTTH do domu użytkownika. 

DSL współcześnie – rozwiązanie, które wciąż oferuje pewien potencjał

Aktualnie funkcjonuje kilka standardów DSL – część z nich odchodzi już w niepamięć, z kolei inne mogą znaleźć zastosowanie nawet teraz. Na przestrzeni lat mieliśmy do czynienia z kilkoma ewolucjami tej technologii, a także wprowadzeniem nowych wariantów technologii, które miały doprecyzować konkretne parametry danego łącza. By lepiej wytłumaczyć różnorodność standardów, w które wyewoluowała sieć DSL, przygotowaliśmy krótki słowniczek pojęć. Zacznijmy więc od początku: 

• PSTN – publiczna (komutowana) sieć telefoniczna. Dawniej wykorzystywała ona technologie analogowe, dziś również komunikacja w ramach sieci telefonii stacjonarnej jest coraz częściej realizowana z użyciem połączeń cyfrowych. 
• DSL – technologia łączy szerokopasmowych, która przez wykorzystanie sieci PSTN (publiczna sieć telefoniczna) umożliwia dostęp do Internetu w gospodarstwach domowych. DSL wykorzystuje standardowe łącza analogowe, które wykonane są z miedzi, nie tworząc problemów z jednoczesnym transferowaniem danych sieciowych w ramach połączeń internetowych i telefonicznych. 
• VDSL – wprowadzony w 2001 roku standard, który rozwija możliwości sieci DSL, zapewniając lepsze parametry przesyłu danych. W teorii VDSL jest w stanie zaoferować pobieranie z prędkością 55 Mb/s oraz wysyłanie z prędkością 3 Mb/s. 
• VDSL2 – rozwinięcie VDSL wprowadzone w 2006 roku. W przypadku takiego łącza użytkownicy mogą liczyć nawet na 200 Mb/s pobierania i 100 Mb/s wysyłania. Niecałe 10 lat później pojawił się także standard VDSL2-Vplus, którego możliwości sięgają odpowiednio 300 Mb/s i 100 Mb/s. W kwestii współczesnego zastosowania standardu DSL najczęściej chodzi właśnie o najnowszy wariant VDSL. Mimo że osiągi tej technologii są dość imponujące jak na rozwiązania DSL, taka przepustowość wciąż znacząco odbiega od światłowodów.
• SDSL – symetryczne łącze DSL; symetria oznacza w tym przypadku jednakową prędkość transferu przy wysyłaniu i pobieraniu plików. Jest to standard stworzony z myślą o firmach i podmiotach, które udostępniają swoje zasoby cyfrowe.
• ADSL – asymetryczny wariant łącza DSL; to sposób przesyłu danych typowy dla większości implementacji tej technologii, również w Polsce. Ze względu na fakt, że użytkownikom najczęściej zależy na szybkim pobieraniu, to właśnie ten parametr cechuje się wyższą wartością. ADSL w ten sposób jest w stanie zapewniać lepsze możliwości „przeciętnemu” konsumentowi, który chce wykorzystać możliwości swojego łącza do szybkiego pobierania stron, plików, czy multimediów.
• RADSL – skrót ten rozwija się jako Rate Adaptive DSL, czyli DSL z dostosowaniem szybkości transferu do jakości sygnału. To rozwiązanie jest wykorzystane w celu optymalizacji łączności modemów w niekorzystnych warunkach. RADSL pozwala na maksymalizację efektywności łącz ADSL.
• G.fast – jedno z najnowszych rozwiązań z zakresu DSL, która w zależności od długości pętli abonenckiej może umożliwić transfer z prędkością nawet 1 Gb/s. Formalna specyfikacja pojawiła się pod koniec 2014 roku, a pierwsze urządzenia wykorzystujące G.fast. działają od 2016. Sporym ograniczeniem jest tutaj jednak odległość, na jakiej można utrzymać optymalne parametry połączenia. Na 1 Gb/s użytkownicy mogą liczyć tylko do 100 metrów, a sam protokół G.fast wspiera łączność tylko na dystansie nieprzekraczającym 500 m. Stosowane często w sytuacjach gdy nie jest możliwe (lub klient sobie tego nie życzy) łącze światłowodowe. 

Wady technologii DSL

Jednym z problemów, które od początku są wyzwaniem dla rozwoju sieci DSL, jest odległość, na jakiej można przesyłać dane z odpowiednią prędkością i jakością. To kwestia, która ma coraz większe znaczenie ze względu na rozwój nowych metod łączności, które znacznie lepiej radzą sobie z długimi dystansami. W przypadku transmisji danych przez DSL na dużych odległościach dochodzi do desynchronizacji modemu, co bezpośrednio prowadzi do konieczności obniżenia prędkości przesyłu danych. Optymalny zasięg dla nowych łącz DSL to zaledwie 2 kilometry, jednak problemy można zaobserwować już nieco wcześniej. Dokładny wpływ odległości zależy w pewnym stopniu od zastosowanego wariantu połączenia DSL, jednak w każdym przypadku im bliżej punktu dystrybucji znajduje się końcowe urządzenie, tym lepsze będą parametry połączenia. 

Czy Internet DSL w firmie ma sens?

Wybór odpowiedniego standardu połączenia do firmy wymaga dokładnej analizy zysków i strat. Stosunkowo wysoki koszt instalacji światłowodu sprawia, że rozwiązania tego typu nie zawsze się sprawdzają – zwłaszcza w sytuacji, gdy konieczne jest wdrożenie nowej infrastruktury lub brakuje atrakcyjnych ofert dla firm. Łącze DSL jest zdecydowanie tańsze w implementacji, jednak może nie spełniać wymogów prezentowanych przez przedsiębiorstwa – zwłaszcza obecnie. Dodatkowo warto zwrócić uwagę, że w pewnych scenariuszach wprowadzenie sieci DSL do projektu budynku może wiązać się z wyższymi kosztami, zwłaszcza gdy jest to niestandardowe rozwiązanie, które nie zamyka się w konwencjonalnej infrastrukturze telefonicznej. Podłączenie dużej liczby przewodów narzuca dodatkowe wydatki związane z budową. 

ADSL w zastosowaniu firmowym 

W przypadku, gdy potrzeby danej firmy względem usług online są dość ograniczone, standardowe łącze ADSL może okazać się wystarczające. Asymetryczna sieć nie zapewnia wysokiej prędkości wysyłania, zamiast tego skupiając się na maksymalnym zwiększeniu przepustowości odbierania danych. Takie połączenie może sprawdzić się w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo nie udostępnia usług wymagających przesyłania sporej ilości informacji. 

Warto jednocześnie warto zwrócić uwagę, że „biznesowy Internet” to w tym momencie przede wszystkim światłowód – szczególnie gdy mowa o rozwiązaniu symetrycznym. Zdolność do wysyłania informacji z prędkością 1 Gb/s daje ogromne możliwości dla nowoczesnych firm, które operują na dużych ilościach danych. Nawet gdy przedsiębiorstwo jest głównie odbiorcą tego typu treści, światłowód sprawdzi się dużo lepiej ze względu na wyższą przepustowość. 

SDSL dla biznesu – symetryczne łącze DSL 

To jednak nie wszystko – w części przedsiębiorstw może sprawdzić się SDSL, czyli symetryczne DSL. Warto jednak pamiętać, że ze względu na ograniczenia tej technologii łącze tego typu nie będzie w stanie zaoferować tak imponujących przepustowości jak światłowód. Taka infrastruktura sprawdzi się głównie jako rozwiązanie przejściowe, a także w sytuacjach, gdy nie ma możliwości przygotowania innej instalacji. 

DSL dla gracza – czy warto?

Wybór formy dostępu Internetu dla gracza w XXI wieku jest dosyć oczywisty. „Złotym standardem” również i w tym przypadku jest światłowód – jego popularność wynika z wielu kwestii, a najważniejszą z nich jest prędkość transferu. Warto mieć na uwadze, że współczesne gry wymagają pobierania ogromnych ilości danych – najnowsze tytuły często przekraczają nawet 100 GB. Do tego dochodzi coraz popularniejszy streaming, który wymaga nie tylko odpowiednich parametrów pobierania, lecz także wysyłania danych. Dodatkowo światłowód oferuje lepszą stabilność – jest mniej podatny na warunki atmosferyczne. To wszystko sprawia, że Internet DSL znajduje coraz mniejsze zastosowanie zarówno w biznesie, jak i w domowych sieciach. Kolejną bardzo istotną kwestią dla jakości połączenia jest ping – warto bliżej przyjrzeć się temu tematowi. 

Czy przy takim pingu da się komfortowo korzystać z sieci?

Ping to parametr, który określa opóźnienia w przesyłaniu pakietów przez sieć. Jego wartość bezpośrednio wiąże się z komfortem użytkowania Internetu – co więcej, ping jest szczególnie istotny dla graczy, którzy muszą błyskawicznie reagować na sytuację na ekranie. Jak pod tym względem wypada DSL? Choć parametry połączenia są nieco lepsze niż w przypadku na przykład Internetu radiowego, ping wciąż jest dość wysoki i przy typowym łączu sięga 50–100 ms. Z tego względu przeglądanie sieci i granie w tytuły z trybem multiplayer może być nieco trudniejsze z wykorzystaniem łącza DSL. Można jednak poświęcić nieco czasu na zoptymalizowanie połączenia i dostosowanie domowej infrastruktury, między innymi stosując przewody Ethernet zamiast bezprzewodowej łączności z routerem. Wtedy ping może okazać się nieco niższy, jednak wciąż nie są to wartości na poziomie światłowodów. 

Porównanie DSL do innych współczesnych standardów sieciowych

Obecnie internauci mają możliwość skorzystania z bardzo wielu różnych metod połączenia z siecią. Należą do nich między innymi światłowody, Internet radiowy, LTE, 4G czy właśnie DSL. Sprawdźmy, jak technologia DSL wypada na tle innych rozwiązań i w jakich sytuacjach poszczególne opcje będą odpowiednim wyborem. 

Internet DSL kontra światłowód

Jeśli chodzi o konfrontację łącza DSL ze światłowodem, największą różnicę można zaobserwować w przypadku działań wymagających przesyłania dużych ilości danych. Przewagi światłowodu to wysoka stabilność, znakomita przepustowość i niski ping. Na korzyść DSL przemawia natomiast dostępność, a w wielu sytuacjach także niższa cena w danej lokalizacji. Warto jednak mieć na uwadze, że to właśnie światłowód staje się dominującą formą zapewniania dostępu do usług internetowych – nawet miejsca, które nie miały wcześniej możliwości skorzystania ze stabilnego dostępu do sieci, powoli zyskują także połączenia światłowodowe. 

Internet DSL kontra internet mobilny 4G/5G

Główną zaletą Internetu LTE jest jego dostępność – usługi 4G pokrywają już praktycznie całą Polskę, a ich ceny stoją na atrakcyjnym poziomie. Technologie związane z łącznością bezprzewodową mogą już dziś oferować lepsze parametry połączenia niż łącza w standardzie DSL, a przecież dopiero nadchodzi 5G z jeszcze większymi prędkościami. Nie jest to jednak rozwiązanie bez wad. Sporym problemem jest limit danych, który bardzo często występuje w ofertach LTE. Jego wysokość może wynieść na przykład 100, 150 czy 250 GB – po jego wyczerpaniu transfer staje się znacznie wolniejszy. Dodatkowo LTE często charakteryzuje się bardzo nieregularnym pingiem, którego wartości w niektórych momentach mogą sięgać kilkuset milisekund. Główne zalety DSL w porównaniu z telefonią komórkową czwartej generacji jest brak limitów i stabilniejszy ping. LTE wygrywa natomiast pod kątem dostępności, a także lepszymi parametrami połączenia przed wykorzystaniem limitu. 

Co ciekawe, istnieje pewien potencjał na wykorzystanie DSL i LTE równolegle. Takie rozwiązanie zaprezentowała na przykład Netia, tworząc hybrydowe łącze xDSL+LTE. Połączenie tych dwóch technologii pozwala na zachowanie większego limitu danych i stabilności przy dosyć dobrych prędkościach przesyłu informacji.